Kilka dni temu byłam na poruszającym spektaklu „Wstydź się”. Sztuka trochę jak w krzywym zwierciadle pokazuje mechanizmy działania wstydu, a Joanna Brodzik i Beata Kawka w słodkich różowych sukienkach te mechanizmy ujawniają i obśmiewają. Temat spektaklu istotny, bo moc wstydu jest obezwładniająca, a on sam ma się świetnie niezależnie od kultury, kontekstu, sytuacji – doczepi się wszędzie.
Szkoleniowo wstydem się nie zajmuję, ale o dziwo stwierdzam, że jest kurna obecny na większości szkoleń, które prowadzę. Na zarządzaniu sobą w czasie pojawia się wstyd z serii „już nie daję rady, doby mi nie starcza”. Na szkoleniach menadżerskich wstyd związany z byciem niewystarczająco dobrym liderem lub wstyd, że nie wiem co zrobić, a przecież jako menadżer powinienem wiedzieć. Pomijam już szkolenia z wystąpień publicznych, bo tam wstyd gra pierwszoplanową rolę i jest uczestnikiem z kategorii VIP.
Łatwy to czas dla wstydu, bo sytuacja na świecie mu sprzyja: najpierw pandemia teraz wojna i trudna sytuacja ekonomiczna. Świat nas wpędza we wstyd, ale najczęściej to my sami/ same pozwalamy mu się panoszyć.
Z tym wstydem to jest tak, że chce nas mieć na wyłączność i „czerpać moc z tego, że jest niewypowiedziany” jak napisała Brene Brown. Wstyd karmi się naszym sekretem i szczelnie zamyka w pudełku zawstydzenia. Nosimy, więc to pudło nie mówiąc nic nikomu ze wstydu właśnie. My się wstydzimy, a pudło rośnie coraz cięższe. Na szczęście zaczynamy powoli te pudła otwierać, co pokazała poruszająca rozmowa z widownią po spektaklu. Okazuje się, że moje wstydy to również wstydy innych, że jest nas więcej, że mamy podobnie lub nawet tak samo – i jest lżej oddychać.
Kiedyś wstydziłam się tego:
– że nie wiem wszystkiego,
– że jestem mało ogarnięta i ciągle coś gubię lub o czymś zapominam
– że, nie jestem wystarczająco dobrą mamą, trenerką, żoną
– że, zachorowałam
Czy wstyd zniknął? Nie, nadal gdzieś tam w środku jest. Czujny, by wyleźć na wierzch w najmniej oczekiwanym momencie. Co się zmieniło? Moje podejście do niego. Wiem, że jest na pokładzie tylko dużo rzadziej daję mu ster do ręki, a nawet jeśli go dorwie to na bardzo krótki czas. I ciągle mu powtarzam: „wiem, że tam jesteś, ale to ja decyduję”.
aut. Aneta Liszka